งบกำไรขาดทุนคืออะไร? เครื่องมือสำคัญที่นักลงทุนควรเข้าใจ
งบกำไรขาดทุนคืออะไร? เครื่องมือสำคัญที่นักลงทุนควรเข้าใจ
งบกำไรขาดทุนเป็นเหมือนกระจกสะท้อนประสิทธิภาพในการทำธุรกิจ ไม่อ่านมันให้ออกก็เหมือนขับรถโดยไม่มองกระจกมองหลัง
งบกำไรขาดทุนคืออะไร? ทำไมจึงสำคัญ?
งบกำไรขาดทุน (Income Statement หรือ Profit and Loss Statement) คือรายงานทางการเงินที่แสดงผลการดำเนินงานของธุรกิจในช่วงเวลาหนึ่ง โดยทั่วไปมักเป็นรายไตรมาสหรือรายปี ว่าธุรกิจสามารถสร้างกำไรหรือขาดทุน จากการดำเนินธุรกิจ
งบกำไรขาดทุนมีความสำคัญเพราะ
+ เป็นเครื่องมือวัดความสามารถในการทำกำไร
+ ช่วยให้เห็นโครงสร้างรายได้และค่าใช้จ่าย
+ เป็นข้อมูลสำคัญในการตัดสินใจลงทุน
องค์ประกอบของงบกำไรขาดทุน
รายได้ (Revenue) คืออะไร
รายได้คือ เงินทั้งหมดที่ธุรกิจได้รับจากการขายสินค้าหรือให้บริการในช่วงเวลาหนึ่ง ก่อนหักค่าใช้จ่ายใดๆ
+ รายได้จากการขายสินค้า
+ รายได้จากการให้บริการ
+ รายได้อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
ต้นทุนขายและต้นทุนการให้บริการ (Cost of Goods Sold - COGS) คืออะไร ?
ต้นทุนขายและต้นทุนการให้บริการ (Cost of Goods Sold - COGS) คือ ค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกี่ยวกับการผลิตสินค้าหรือให้บริการที่ขาย
+ วัตถุดิบ (Raw Materials) - ต้นทุนของวัสดุที่ใช้ในการผลิตสินค้า
+ ค่าแรงทางตรง (Direct Labor) - เงินเดือนและค่าจ้างของพนักงานที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการผลิตสินค้าหรือให้บริการ
+ ค่าใช้จ่ายในการผลิตอื่นๆ (Manufacturing Overhead) - ค่าใช้จ่ายโรงงานที่ไม่สามารถระบุได้โดยตรงกับผลิตภัณฑ์ เช่น ค่าเช่าโรงงาน ค่าสาธารณูปโภคในโรงงาน
กำไรขั้นต้น (Gross Profit) คืออะไร ?
กำไรขั้นต้น คือ เงินที่เหลืออยู่หลังจากหักต้นทุนที่เกี่ยวกับการผลิตสินค้าหรือให้บริการแล้ว แต่ยังไม่ได้หักค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานอื่นๆ เช่น ค่าเช่าสำนักงาน เงินเดือนฝ่ายบริหาร หรือค่าโฆษณา
กำไรขั้นต้น = รายได้รวม - ต้นทุนขาย
เป็นตัวชี้วัดประสิทธิภาพในการสร้างกำไรจากสินค้าหรือบริการโดยตรง ก่อนหักค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานอื่นๆ
ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน (Operating Expenses) คืออะไร ?
ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน (Operating Expenses) คือค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกิดขึ้นจากการดำเนินธุรกิจปกติ แต่ไม่เกี่ยวกับการผลิตสินค้าหรือให้บริการ
▶ ค่าใช้จ่ายในการขาย (Selling Expenses) - ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการขายสินค้าหรือบริการ เช่น:
+ ค่าโฆษณาและการตลาด
+ เงินเดือนพนักงานขาย
+ ค่าคอมมิชชั่น
+ ค่าขนส่งสินค้า
▶ค่าใช้จ่ายในการบริหาร (Administrative Expenses) - ค่าใช้จ่ายทั่วไปในการบริหารธุรกิจ เช่น:
+ เงินเดือนผู้บริหาร
+ ค่าเช่าสำนักงาน
+ ค่าสาธารณูปโภค
+ ค่าเบี้ยประกัน
+ ค่าธรรมเนียมวิชาชีพ (ค่าบัญชี, ค่าที่ปรึกษากฎหมาย)
▶ ค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่าย (Depreciation and Amortization) - การกระจายต้นทุนของสินทรัพย์ถาวรและสินทรัพย์ไม่มีตัวตนตลอดอายุการใช้งาน
▶ ค่าใช้จ่ายในการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) - ค่าใช้จ่ายในการพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการใหม่
กำไรจากการดำเนินงาน (Operating Income หรือ EBIT - Earnings Before Interest and Taxes) คืออะไร ?
กำไรจากการดำเนินงาน = กำไรขั้นต้น - ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน แสดงให้เห็นว่าธุรกิจมีความสามารถในการทำกำไรจากการดำเนินงานหลักเพียงใด ก่อนพิจารณาโครงสร้างเงินทุน (ดอกเบี้ย) และภาษี
รายได้และค่าใช้จ่ายที่ไม่เกี่ยวกับการดำเนินงาน (Non-operating Income and Expenses) คืออะไร ?
+ รายได้จากการลงทุน (Investment Income) - เช่น ดอกเบี้ยรับ เงินปันผล
+ ดอกเบี้ยจ่าย (Interest Expense) - ดอกเบี้ยที่จ่ายสำหรับเงินกู้
+ กำไร/ขาดทุนจากอัตราแลกเปลี่ยน (Foreign Exchange Gains/Losses)
+ กำไร/ขาดทุนจากการขายสินทรัพย์ (Gain/Loss on Sale of Assets)
+ รายการพิเศษ (Extraordinary Items) - รายได้หรือค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นเพียงครั้งเดียวและไม่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานปกติ
กำไรก่อนภาษี (Earnings Before Tax - EBT) คืออะไร ?
กำไรก่อนภาษี = กำไรจากการดำเนินงาน + รายได้ที่ไม่เกี่ยวกับการดำเนินงาน - ค่าใช้จ่ายที่ไม่เกี่ยวกับการดำเนินงาน
ภาษีเงินได้ (Income Tax Expense) คืออะไร ?
จำนวนภาษีที่ต้องจ่ายให้กับรัฐบาลตามอัตราภาษีที่กำหนด
กำไรสุทธิ (Net Income/Net Profit/Net Earnings) คืออะไร ?
กำไรสุทธิ = กำไรก่อนภาษี - ภาษีเงินได้ เป็นตัวเลขสุดท้ายที่แสดงผลกำไรหรือขาดทุนของธุรกิจหลังจากหักค่าใช้จ่ายและภาษีทั้งหมดแล้ว
กำไรต่อหุ้น (Earnings Per Share - EPS) คืออะไร ?
EPS = กำไรสุทธิ ÷ จำนวนหุ้นสามัญที่หมุนเวียนในตลาด แสดงให้เห็นว่าบริษัทมีกำไรเท่าไรต่อหุ้น เป็นตัวชี้วัดสำคัญสำหรับนักลงทุน
ตารางเปรียบเทียบรูปแบบงบกำไรขาดทุน
รูปแบบขั้นเดียว (Single-step Format)
บริษัท ABC จำกัด
งบกำไรขาดทุน
สำหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 2024
(หน่วย: บาท)
| รายการ | จำนวนเงิน |
|---|---|
| รายได้: | |
| รายได้จากการขาย | 5,000,000 |
| รายได้จากการให้บริการ | 800,000 |
| รายได้ดอกเบี้ย | 50,000 |
| รายได้อื่นๆ | 30,000 |
| รวมรายได้ | 5,880,000 |
| ค่าใช้จ่าย: | |
| ต้นทุนสินค้าที่ขาย | 2,800,000 |
| เงินเดือนและค่าแรง | 1,200,000 |
| ค่าเช่า | 300,000 |
| ค่าสาธารณูปโภค | 120,000 |
| ค่าโฆษณาและการตลาด | 250,000 |
| ค่าเสื่อมราคา | 180,000 |
| ค่าใช้จ่ายในการบริหาร | 350,000 |
| ดอกเบี้ยจ่าย | 70,000 |
| รวมค่าใช้จ่าย | 5,270,000 |
| กำไรก่อนภาษีเงินได้ | 610,000 |
| ภาษีเงินได้ (20%) | 122,000 |
| กำไรสุทธิ | 488,000 |
รูปแบบหลายขั้น (Multi-step Format)
บริษัท ABC จำกัด
งบกำไรขาดทุน
สำหรับปีสิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 2024
(หน่วย: บาท)
| รายการ | จำนวนเงิน |
|---|---|
| รายได้จากการขายและบริการ | |
| รายได้จากการขาย | 5,000,000 |
| รายได้จากการให้บริการ | 800,000 |
| รวมรายได้จากการขายและบริการ | 5,800,000 |
| ต้นทุนขาย | |
| ต้นทุนสินค้าที่ขายและบริการ | 2,800,000 |
| กำไรขั้นต้น | 3,000,000 |
| ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน | |
| ค่าใช้จ่ายในการขาย | |
| ค่าโฆษณาและการตลาด | 250,000 |
| เงินเดือนพนักงานขาย | 400,000 |
| รวมค่าใช้จ่ายในการขาย | 650,000 |
| ค่าใช้จ่ายในการบริหาร | |
| เงินเดือนผู้บริหารและพนักงาน | 800,000 |
| ค่าเช่า | 300,000 |
| ค่าสาธารณูปโภค | 120,000 |
| ค่าเสื่อมราคา | 180,000 |
| ค่าใช้จ่ายในการบริหารอื่นๆ | 350,000 |
| รวมค่าใช้จ่ายในการบริหาร | 1,750,000 |
| รวมค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน | 2,400,000 |
| กำไรจากการดำเนินงาน | 600,000 |
| รายได้และค่าใช้จ่ายอื่น: | |
| รายได้ดอกเบี้ย | 50,000 |
| รายได้อื่นๆ | 30,000 |
| ดอกเบี้ยจ่าย | (70,000) |
| รวมรายได้และค่าใช้จ่ายอื่น - สุทธิ | 10,000 |
| กำไรก่อนภาษีเงินได้ | 610,000 |
| ภาษีเงินได้ (20%) | 122,000 |
| กำไรสุทธิ | 488,000 |
วิธีการอ่านและวิเคราะห์งบกำไรขาดทุน
การวิเคราะห์งบกำไรขาดทุนอย่างมีประสิทธิภาพช่วยให้นักลงทุนและผู้บริหารเข้าใจสุขภาพทางการเงินของธุรกิจได้ดีขึ้น ขั้นตอนและเทคนิคที่สำคัญในการมองงบกำไรขาดทุน
1. พิจารณาแนวโน้ม
เปรียบเทียบข้อมูลกับช่วงที่ผ่านมา (เช่น หลายไตรมาสหรือหลายปี) เพื่อดูแนวโน้มของรายได้ ต้นทุน และกำไร
2. วิเคราะห์อัตราส่วนทางการเงิน
+ อัตรากำไรขั้นต้น (Gross Profit Margin) = (กำไรขั้นต้น ÷ รายได้) × 100%
+ อัตรากำไรจากการดำเนินงาน (Operating Profit Margin) = (กำไรจากการดำเนินงาน ÷ รายได้) × 100%
+ อัตรากำไรสุทธิ (Net Profit Margin) = (กำไรสุทธิ ÷ รายได้) × 100%
3. เปรียบเทียบกับคู่แข่งในอุตสาหกรรมเดียวกัน
การเปรียบเทียบอัตราส่วนของบริษัทกับค่าเฉลี่ยของอุตสาหกรรมช่วยให้เห็นว่าธุรกิจกำลังทำผลงานได้ดีเพียงใดเมื่อเทียบกับคู่แข่ง
4. ตรวจสอบรายการพิเศษ
ระวังรายการที่เกิดขึ้นเพียงครั้งเดียว (One-time items) ซึ่งอาจบิดเบือนภาพรวมผลการดำเนินงานที่แท้จริง
5. สังเกตสัดส่วนของค่าใช้จ่าย
ดูว่าค่าใช้จ่ายแต่ละประเภทคิดเป็นสัดส่วนเท่าใดของรายได้ และมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไรเมื่อเวลาผ่านไป
ข้อจำกัดของงบกำไรขาดทุนที่ควรระวัง
แม้ว่างบกำไรขาดทุนจะให้ข้อมูลที่มีค่า แต่ก็มีข้อจำกัดที่เราควรรู้
- ไม่แสดงกระแสเงินสด - กำไรไม่ได้หมายถึงเงินสด บริษัทอาจมีกำไรแต่ประสบปัญหาสภาพคล่อง
- ใช้เกณฑ์คงค้าง - รายได้และค่าใช้จ่ายบันทึกเมื่อเกิดขึ้น ไม่ใช่เมื่อมีการรับหรือจ่ายเงินจริง
- ไม่แสดงมูลค่าทรัพย์สินและหนี้สิน - ต้องดูงบแสดงฐานะการเงินประกอบ
- อาจมีการตกแต่งตัวเลข - บริษัทอาจใช้เทคนิคทางบัญชีเพื่อทำให้ผลการดำเนินงานดูดีขึ้น
- เป็นข้อมูลในอดีต - ไม่ได้รับประกันผลการดำเนินงานในอนาคต
ถึงแม้ว่างบกำไรขาดทุนจะมีข้อจำกัด แต่ถ้าใช้ร่วมกับงบการเงินอื่นๆ เช่น งบแสดงฐานะการเงินและงบกระแสเงินสด จะช่วยให้เรามองสถานะทางการเงินของธุรกิจ ได้ดีขึ้น
